symbolen

"Pequeño" por

"klein" door

La Paz, 2008 (schilderij van vroeger)
schilderij op karton met houten kader, brons, staal, geglazuurd aardewerk, epoxyver
Afmetingen inclusief kader: 76 x 73 x 13 cm
Inscripties: ""Pequeño" por Paddy Viscarra"" por Johan Bollen, La Paz MMVIII, handtekening Paddy Viscarra

“Pequeño” ('Klein'), zei Paddy Viscarra me dat de naam was van haar schilderij. Ik kocht het van haar voor 100 Bolivianos (ongeveer 10 euro) zo'n 10 jaar geleden op een tentoonstelling in een expositieruimte van het museum Tambo Quirquincho, met werken van studenten van een kunstacademie in La Paz. Ze vertelde me dat dit het eerste werk was dat ze verkocht. Voor mij was dit schilderij het eerste kunstwerk dat ik kocht voor zover ik me herinner, en sindsdien heb ik ook geen werken meer gekocht. Ik had al een 'Gevonden schilderij', en dacht dat dit het 'Gekocht schilderij' zou kunnen zijn. 'Pequeño' toont een groene kever die achter een worm lijkt aan te zitten. Het schilderij is gemaakt op karton en heeft een lichtgekleurde houten kader. Het hing ergens helemaal in een hoek tegen het plafond van de expositieruimte, die vol hing met werken van studenten. Ik kocht het werk in een impuls omdat het me aantrok. Maar waarschijnlijk niet alleen daarom.

Het schilderij heeft verschillende jaren thuis tegen de muur gehangen terwijl het idee om er 'iets' mee te doen rijpte. Ik heb steeds een interesse gehad voor het thema van de originaliteit en het auteurschap in de kunst. Geen werk is waarlijk origineel. Er is steeds een voortbouwen op het werk van anderen. Waarom beschouwen we kunstwerken dan als afzonderlijke en onaantastbare entiteiten met een gedetermineerd moment van 'af' zijn, waarna enkel nog deterioratie of restauratie kan volgen? In beide gevallen is het hoogtepunt van het werk op die manier enkel het moment dat het werk nieuw was, dus nooit nu. Na het creatiemoment kan het enkel nog bergaf gaan vanuit zo'n kunstopvatting. De tand des tijds wordt alzo beschouwd als een negatieve invloed op het kunstwerk, als een steeds verder afstand nemen van de bedoeling van de kunstenaar. Een bedoeling van de auteur wordt meestal verondersteld en staat voorop, alsof de kunstenaar noodzakelijkerwijze handelt vanuit een individuele wil. Restauratie zoals dat heden ten dage gezien wordt is een gevolg van het verlangen het werk zo veel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat, zijn uiterlijke nieuwheid, te herstellen. Er is in deze kunstopvatting geen plaats voor een voortbouwen, of voor een creatieve reparatie die het auteurschap van het werk uitbreidt. Zo'n zienswijze lijkt me een beperkte manier van omgaan met kunst.

Ik bedacht hoe het zou zijn verder te werken aan kunstwerken van anderen. Men zou het kunnen vergelijken met een curator die kunst gebruikt van anderen voor zijn tentoonstellingsinstallatie, de context veranderend van een werk of zelfs een voetstukje weglatend omdat het beter past in zijn visie van het geheel van zijn tentoonstellingsidee. Alleen wou ik een stap verder gaan dan het 'leenconcept' van de curator met zijn tijdelijke constellatie van bestaande kunstwoorwerpen. Ik wou de individualiteit van de werken, hun af-zijn, hun pretentie op eeuwigheid, achter me laten. Als ik een versierd rond punt zie stel ik me dikwijls voor verder te bouwen op wat al gemaakt is (naast de steeds aanwezige opties om het te laten verouderen, het te laten verwilderen, het te verwijderen, of het te restaureren) eerder dan het te willen vervangen door iets nieuws. Ik zie het liever verder groeien, vanuit een houding van respect voor het verleden, maar zonder de nieuwheid, de originaliteit, de individualiteit van de kunstenaar noodzakelijkerwijze prioritair te stellen..

Materiële kunstwerken, ook al gaat het maar om een vodje papier, nemen een fysieke plaats in in de wereld. Met welk recht kan de kunstenaar van zo'n kunstwerk onaantastbaarheid eisen voor het kunstwerk van toekomstige generaties? Indien we enkel het nieuwe verafgoden als maatschappij zullen we niet zozeer voortbouwen en het bestaande waardevoller maken, maar het telkens blijven vervangen door de status quo van het verse en ondoorleefde nieuwe. De volwassen boom dient in de huidige maatschappij meestal te wijken voor het onbenullige jonge boompje omdat hij het voetpad een beetje omhoog begint te duwen, in plaats van het tegen menselijk plannen in omhoog geduwde voetpad als aanvang van een creatief proces te zien dat uitgaat van een voortbouwen op de bestaande situatie.

Hoe kunnen we het verleden daadwerkelijk in ere houden door fragmenten ervan te verzamelen en te bewaren in musea terwijl we er tegelijk ervan uitgaan dat het nieuwe en het originele te verkiezen zijn? Is het niet waardevoller dat verleden te extrapoleren, in plaats van het als een soort van curiosum te beschouwen? Er is een andere manier mogelijk om met de wereld om te gaan. Indien een oude gerepareerde jeansbroek als waardevoller begint gezien te worden dan een modieuze nieuwe jeans, dan is die andere, en zelf ook enigszins 'nieuwe' weg, ingeslagen.

Deze gedachten, die wat ongeordend zijn weergegeven hier, brachten me ertoe voort te bouwen op 'Pequeño' door er een kader rond te maken die een communicatie aangaat met het werk, en de betekenis verandert. Maar het leven liet me nog een stap verder gaan. De kader die ik maakte was per ongeluk te groot in één richting. Uiteindelijk besloot ik Paddy Viscarra's werk in tweeën te zagen, met de bedoeling het werk aan te passen aan de kader, hopelijk vanuit een esthetisch oogpunt. Ik plaatste een metalen plaat aan de achterzijde van het werk om de twee delen terug te herenigen maar met een opening er tussen. In die opening plaatste ik mijn handtekening, twee rode bolletjes, vlak bij de handtekening van Paddy Viscarra.

Ik beschouw het door midden zagen van Paddy Viscara's werk niet als een daad van vandalisme, agressie, of een loutere statement van ergens niet mee akkoord te zijn. Het gaat eerder om een symbolische daad geboren uit praktische overwegingen. Ik hoop een meerwaarde aan het oorspronkelijke werk gegeven te hebben zonder het te veranderen in zijn essentie, ook al heb ik het werk in tweeën gezaagd. Ik vond het van belang geen toestemming te vragen aan Paddy Viscarra voor mijn daad, wat ik ook niet gedaan heb. Ik heb ook naderhand geen contact met haar gezocht. Ik vraag me soms wel af of ze het zou begrijpen of dat ze misschien haar 'originele' creatie als beschadigd zou beschouwen. Maar haar reactie staat mijns inziens los van de betekenis van dit werk. Andere interpretaties van mijn handelen zijn natuurlijk mogelijk.

Sommigen zouden misschien zeggen dat het mijn recht is met dit werk te doen wat ik wil, ook al is het de stoof er mee aanmaken, omdat ik het gekocht had. Of ik dit werk nu in bezit heb of niet staat voor mij los van de verantwoordelijkheid die ik voel ten opzichte van dit werk, andere kunst of het leven in het algemeen. De discussie of het bezit een excuus mag zijn voor immoraliteit leidt af van de essentie van dit werk. Ik vind het onnodig een herhaling van mijn handelen op te zoeken maar dan met een werk dat ik niet 'bezit'.

Ik noemde dit werk “Pequeño” por Paddy Viscarra of korter en minder de nadruk op het individu leggend, “Pequeño” por ('Klein' door). De 'auteur' van dit laatste werk heet Johan Bollen. Wie weet wordt ook dit werk ooit eens opgenomen in een ander geheel.

JB 25-02-2012

Info

Expo

Exposities

Expositie 'La Paz 2001-2008 (deel 2)'

"Pequeño" por

Informatie 'Twee olielampen'

Informatie 'Voetbalharlekijn'

Informatie Exposities

Informatie 'La Paz 2001-2008'

Informatie '"Pequeño" por'

Informatie symbolen